11:10 17.03.2023 628

Heydər Əliyev Banişevskini necə xilas etdi?

(Yazı "Uşaq və gənclərin fiziki və mənəvi inkişafı” mövzusu üzrə hazırlanıb)

Azərbaycanın idman ölkəsi kimi tanınmasında ümummilli lider, mərhum prezident Heydər Əliyevin rolu danılmazdır. İdman infrastrukturlarının bir çoxunun təməli onun hələ respublikaya başçılıq etdiyi min doqquz yüz altmış-yetmişinci illərdən qoyulmuşdu. Məhz o illərdə idmanın maddi-texniki bazasının yaradılması üçün çox iş görülmüşdü. Bir çox idman kompleksləri, qurğuları, zalları tikilmiş, meydançalar salınmış, böyük idman-sağlamlıq mərkəzləri yaradılmışdı...

İdmanın digər sahələrində olduğu kimi, futbol səhəsində də Heydər Əliyevin xidmətləri qeyd olunmalıdır. Təsadüfi deyil ki, Heydər Əliyevin sovet dövründə Azərbaycan futbolu üçün etdikləri nəinki Azərbaycanda, hətta ölkəmizdən kənarda da xatırlanır. Hətta bunu qısqanclıqla yada salanlar da var. O vaxt Azərbaycanı ümumittifaq yarışında təmsil edən "Neftçi"nin 1966-cı ildə bürünc medal qazanmasını Əliyevin flaqmana hami durması ilə izah etməyə çalışırlar. Nəticə etibarilə bunu vurğulayıb "Neftçi"nin ovaxtkı uğuruna kölgə salmaq istəməzdik. Bununla belə, Heydər Əliyevin bir dəfə "ağ-qaralar"ı böyük bəladan, ağır sanksiyadan xilas etməsi faktdır.

İllər əvvəl Rusiyanın “Soverşenno sekretno” (“Tam məxfi”) qəzetində bununla bağlı işıq üzü görən yazıya əsasən, söhbət 1970/71 mövsümündən gedir. Oktyabrın 8-də isə Rostov-na-Donu şəhərində keçirilən, yerli OİK-lə matç zamanı futbol meydanında oyunçuların, hakimlərin və milis işçilərinin iştirakı ilə dava düşüb. Bakılıların qolkiperi Sergey Kramerenko qapısını tərk edərək baş hakimin (Yuriy Balıkin) üzərinə hücum çəkib və onun sifətinə zərbə endirib. Kapitan Anatoliy Banişevski isə “Neftçi”nin oyunçularına meydanı tərk etməyə çağırıb. Kütləvi dava-dalaşın qarşısını almaq üçün milis meydana daxil olub. Baş verənlərdən sonra SSRİ Futbol Federasiyası qərara alıb ki, “Neftçi” birincilikdən xaric edilsin, qalan 3 oyunda kluba məğlubiyyət verilsin və həmçinin Banişevski bir illik, Kramarenko 3 illik diskvalifikasiyaya məruz qalsın. Bu qərarı SSRİ İdman Komitəsinin kollegiyası təsdiqləməli idi. Ancaq...

O vaxt Azərbaycan Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi olan Heydər Əliyev rəsmi Moskvaya məlumat verib ki, “Neftçi”nin güclülər dəstəsindən kənarlaşdırılması sosial partlayışa gətirib çıxara bilər. Əliyevin müraciətində deyilirdi: “Respublika əhalisi arasında, xüsusilə də gənclərdə, güclü narazılıq baş qaldırıb ki, arzuolunmaz nəticələrə gətirib çıxara bilər... Etiraz əlaməti olaraq, Neft Daşlarında bəzi fəhlələr işə çıxmaqdan boyun qaçırıb”.
Nəticədə böyük sanksiyadan qurtulan klub çempionat oyunlarını sona qədər keçirib, Banişevski isə diskvalifikasiya olunsa da, cəzası şərti olub.

“Neftçi”nin rəsmi saytında həmin mövsümün hadisələri belə qeyd olunub: “Heç kim 1971-ci ildə “Neftçi”nin başına gətirilənləri unutmayıb. Xoşbəxlikdən, onda Azərbaycan futbolunun köməyinə böyük nüfuza malik şəxsiyyət, cənab Heydər Əliyev gəldi. Futbol Federasiyası hətta “Neftçi”nin birinci dəstəyə göndərilməsi haqda qərar da çıxarmışdı. Amma heç vaxt xalqını darda qoymayan, ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin vaxtında işə qarışması bu böyük ədalətsizliyin qarşısını almış oldu”.

Müstəqillik dövründə də mərhum prezidentin futbola diqqət və qayğısı qeyd olunmalıdır. Ümummilli liderlə bağlı ən yaddaqalan hadisə onun 31 avqust 1996-cı ildə, DÇ-1998-in seçmə mərhələsi çərçivəsində Bakıdakı Tofiq Bəhramov adına Respublika Stadionunda baş tutan Azərbaycan - İsveçrə futbol oyununu stadiondan canlı izləməsidir. Təxminən 20-ci dəqiqədə oyuna baxmağa gələn Azərbaycan prezidenti matçı təxminən 30-32 dəqiqə izləyib. Görüş Kazbek Tuayevin rəhbərliyi altında çıxış edən Azərbaycanın sensasiyalı qələbəsi ilə nəticələnib — 1:0. Vidadi Rzayevin 26-cı dəqiqədə vurduğu yeganə qol millimizə tarixi qələbə qazandırıb. Belə ki, bu qələbə futbol üzrə Azərbaycan yığmasının rəsmi görüşlərdə qazandığı ilk qələbə kimi tarixə düşüb. Maraqlıdır ki, yığmamız qələbə qolunu ümummilli lider oyunu izlədiyi dəqiqələrdə vurub.

Heydər Əliyevin şəxsən görüşdüyü futbolçu isə “Qarabağ”ın və Azərbaycan millisinin yarımmüdafiəçisi Qara Qarayevdir. Daha doğrusu, hadisə Qara uşaq olarkən - 1997-ci ildə baş verib.

Təsadüfi görüş Heydər Əliyevin Pakistan prezidenti Sərdar Əhməd Xanla məcburi köçkünlərin Yasamal rayonunda məskunlaşdığı yataqxanaya səfəri zamanı baş tutub. O vaxt 5 yaşı olan Qarayev prezidentə gül aparıb. Onu qucağına götürən H.Əliyev gələcəyin futbolçusuna uğurlar arzulayıb və üzündən öpüb. İnternetdə həmin anları özündə əks etdirən videogörüntülər də var.